Kongres Nowej Prawicy

Kongres Nowej Prawicy (KNP) to polska partia polityczna, która oficjalnie została zarejestrowana w 2011 roku, jednak jej korzenie sięgają znacznie wcześniej, bo do działalności ugrupowań liberalno-konserwatywnych z początku lat 90. Głównym założycielem i liderem partii był Janusz Korwin-Mikke, znany z ostrego, nieszablonowego języka, poglądów wolnorynkowych i eurosceptycznych. KNP powstał z połączenia środowisk skupionych wokół Unia Polityki Realnej (UPR), Ruchu Wyborców Janusza Korwin-Mikkego oraz innych małych ugrupowań i stowarzyszeń, które nie znalazły wspólnego miejsca na scenie politycznej w większych formacjach.

U podstaw KNP leżała chęć stworzenia partii, która w sposób konsekwentny będzie głosić idee libertarianizmu gospodarczego, ograniczonej roli państwa w życiu obywateli, niskich podatków oraz odrzucenia rozbudowanych programów socjalnych. Ideologicznie ugrupowanie odwoływało się do konserwatyzmu obyczajowego i wartości tradycyjnych, a jednocześnie opowiadało się za radykalnym wolnym rynkiem.

Partia miała od początku charakter dość hermetyczny, oparty na silnym przywództwie Korwin-Mikkego i skupieniu wokół niego środowiska osób podzielających jego poglądy w niemal niezmienionej formie od lat 90.

Ideologia i główne postulaty

Gospodarka i system podatkowy

KNP od samego początku promował likwidację podatku dochodowego, wprowadzenie podatku pogłównego lub jednego, niskiego podatku liniowego. Według ugrupowania państwo powinno być jak najmniejsze, a większość zadań publicznych powinna być realizowana przez sektor prywatny. Zgodnie z tą filozofią KNP sprzeciwiał się rozbudowie administracji i postulował likwidację wielu ministerstw, urzędów i agencji rządowych.

Polityka społeczna

W kwestiach społecznych KNP prezentował poglądy konserwatywne i tradycjonalistyczne. Partia sprzeciwiała się legalizacji związków partnerskich, aborcji oraz postulatom ruchów LGBT. Podkreślała znaczenie tradycyjnej rodziny i wartości chrześcijańskich w życiu publicznym.

Polityka zagraniczna i stosunek do UE

KNP był ugrupowaniem eurosceptycznym, krytycznie odnoszącym się do działań Unii Europejskiej. Liderzy partii wielokrotnie mówili o potrzebie opuszczenia UE lub przynajmniej ograniczenia jej wpływu na polskie ustawodawstwo. Krytykowano nadmierną biurokrację w Brukseli oraz narzucanie przez instytucje unijne regulacji w zakresie gospodarki, rolnictwa czy polityki klimatycznej.

Prawo i wymiar sprawiedliwości

Partia postrzegała obecny system prawny jako nadmiernie skomplikowany i zbiurokratyzowany. Postulowano radykalne uproszczenie prawa, likwidację części kodeksów i ograniczenie roli sądów w sprawach gospodarczych.

Rozwój i działalność polityczna

Lata 2011–2013 – budowanie struktur

Po formalnej rejestracji KNP zaczęło tworzyć struktury regionalne. Działalność partii w pierwszych latach opierała się głównie na aktywności w mediach społecznościowych i spotkaniach z sympatykami w całej Polsce. KNP przyciągało osoby rozczarowane mainstreamową polityką, zwłaszcza młodych ludzi, dla których program gospodarczy partii był atrakcyjny i radykalny w porównaniu z ofertą innych ugrupowań.

Wybory do Parlamentu Europejskiego 2014

Największym sukcesem KNP były wybory do Parlamentu Europejskiego w 2014 roku, w których partia zdobyła 7,15% głosów, co przełożyło się na cztery mandaty europosłów. Był to przełomowy moment, który uczynił KNP liczącą się siłą na scenie politycznej. Europosłami zostali m.in. Janusz Korwin-Mikke, Michał Marusik, Stanisław Żółtek i Robert Iwaszkiewicz.

Spory wewnętrzne i rozłamy

Sukces w wyborach europejskich paradoksalnie przyczynił się do osłabienia partii. Doszło do sporów personalnych i programowych, które w 2015 roku zakończyły się odejściem Janusza Korwin-Mikkego i utworzeniem nowej partii – KORWiN (później Wolność, a następnie Konfederacja Wolność i Niepodległość jako część większego bloku). KNP bez swojego charyzmatycznego lidera utracił dużą część poparcia i medialnego zainteresowania.

Okres po 2015 roku

Po odejściu Korwin-Mikkego KNP próbował utrzymać działalność, jednak brak silnego lidera i wyraźnego przekazu sprawił, że ugrupowanie zaczęło tracić znaczenie. W kolejnych wyborach wyniki partii były marginalne, a jej działalność ograniczyła się głównie do niszowych inicjatyw politycznych i lokalnych.

Znaczenie KNP w polskiej polityce

Choć KNP nigdy nie zdobył dużej reprezentacji w Sejmie, jego znaczenie polegało na przesunięciu debaty publicznej w stronę bardziej wolnorynkowych i eurosceptycznych tematów. Program gospodarczy KNP był radykalny w porównaniu z innymi ugrupowaniami, a ich postulaty – takie jak likwidacja PIT, uproszczenie prawa czy sprywatyzowanie większości usług publicznych – wyprzedzały wówczas główny nurt polityki w Polsce.

Partia odegrała też rolę w wychowaniu nowego pokolenia polityków i działaczy, którzy dziś działają w innych ugrupowaniach, m.in. w Konfederacji.

Krytyka i kontrowersje

KNP była partią często krytykowaną za skrajne wypowiedzi liderów, brak realizmu w niektórych postulatach gospodarczych oraz za brak skutecznej strategii budowania szerokiej koalicji wyborczej. Krytycy zarzucali ugrupowaniu zbytni radykalizm ideologiczny, który ograniczał zdolność przyciągania szerszego elektoratu.

Janusz Korwin-Mikke, jako twarz partii, wielokrotnie wywoływał skandale medialne, m.in. poprzez kontrowersyjne wypowiedzi o kobietach, demokracji czy Unii Europejskiej. To sprawiało, że choć partia zdobywała rozgłos, była też marginalizowana w poważnej debacie politycznej.

Dziedzictwo i przyszłość

Obecnie KNP funkcjonuje w cieniu większych ugrupowań prawicowych i wolnorynkowych, jednak w historii polskiej sceny politycznej zapisał się jako przykład partii o czystej, ideowej tożsamości, która – mimo ograniczonych zasobów – potrafiła odnieść sukces na arenie europejskiej.

Dla wielu działaczy wolnościowych KNP pozostaje symbolem konsekwencji w głoszeniu liberalno-konserwatywnych poglądów. Chociaż jej znaczenie polityczne dziś jest niewielkie, wpływ na formowanie środowiska wolnorynkowego i eurosceptycznego w Polsce jest zauważalny.