Strefa Schengen jest obszarem, który powstawał stopniowo, zrodził się na drodze wieloletniej współpracy państw Wspólnoty Europejskiej, później Unii Europejskiej na który złożyło się wiele czynników.

Obszar ten od czasów swego powstania jest Strefą, gdzie kontrola graniczna prawie w ogóle nie istnieje, szczególnie w przypadku osób fizycznych. Osoby te mogą, posiadając odpowiednie dokumenty potwierdzające tożsamość przekraczać granice międzypaństwowe w Strefie Schengen w dowolnym miejscu i czasie.

Ta wolność, czyli swoboda przepływu nie tylko osób, ale także towarów i usług między państwami niesie za sobą wiele różnorodnych zagrożeń.

Zagrożenia te to przede wszystkim wzrost przestępczości czy też występowanie kryzysów migracyjnych przybywającej ludności z tak zwanych państw trzecich. Strefa Schengen mimo wielu udogodnień dla swoich obywateli, otworzyła również drogę do wielu innych nasuwających się problemów. Wszystkie te zagadnienia koncentrują się przede wszystkim na szerokim obszarze jakim jest bezpieczeństwo wewnętrzne w Strefie Schengen w momencie otwarcia granic przez państwa członkowskie i stopniowe likwidowanie kontroli granicznych, które są przywracana tylko w wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach.Otwarcie granic i stworzenie dla obywateli tak zwanego obszaru wolności spowodowało, że polityka wewnętrzna Unii musi skupiać się teraz na wielu dodatkowych problemach jakimi są zwalczanie przestępczości zorganizowanej, w tym aktów terroryzmu, odpowiednia ochrona granic zewnętrznych między innymi ze względu na bezpieczeństwo zewnętrzne.

Kroki jakie podejmuje Unii Europejska przejawiają się zazwyczaj w działaniach politycznych i na gruncie prawa Unii, które jest następnie przekazywane do zaadaptowania przez wszystkie kraje członkowskie. Do problemów bezpieczeństwa wewnętrznego a także przedstawione rozwiązania tychże kwestii są zawarte przede wszystkich w dokumentach, aktach prawnych czy niezliczonej ilości rozporządzeń.

Bezpieczeństwo wewnętrzne w Strefie Schengen po zniesieniu granic wewnątrzpaństwowych koncentruje się nie tylko na historii a także podstawowych założeniach polityki i struktury bezpieczeństwa w ramach Strefy, ale między innymi na kwestiach dotyczących przyszłości Strefy Schengen, rozwijającej się współpracy między organami Straży Granicznej państwa członkowskich w tym przede wszystkim problem uchodźców, który wstrząsnął granicami Strefy Schengen w 2015 roku.

Strefa Schengen jest jednym z punktów kulminacyjnych integracji europejskiej na tak szeroką skalę jak nigdy wcześniej.

Obszar bez granic to nie tylko strefa wolności i swobody dla obywateli, ale także ogrom współpracy organów granicznych, sądowniczych i policyjnych między wszystkimi krajami członkowskimi za pomocą instrumentów zarówno na poziomie unijnym jak i krajowym.
Polityka Unii Europejskiej szczególnie opierające się na bezpieczeństwie wewnętrznym państw członkowskich opiera się przede wszystkim na podstawowym narzędziu jakim jest System Informacji Schengen.

Obszar wolny od kontroli granicznej, przepływu towarów i usług, utworzenie go pozwoliło na wzajemne przenikanie się ludności do innych krajów w różnych celach zarówno edukacyjnych, w poszukiwaniu nowego miejsca zamieszkania czy podjęcia tam pracy.
Był to ogromny krok w kierunku integracji, aby państwa europejskie wzajemnie się poznawały. W kontekście kulturowym Strefa Schengen pozwoliła na obalenie wielu narodowych stereotypów.

Strefa Schengen ma przed sobą ciągle nowe wyzwania i podejmuje kolejne ryzyka. Cały czas nowe państwa starają się o przystąpienie do Strefy oczywiście jest to bardzo długi proces ze względu na adaptację prawa w państwie, które przystępuje do Strefy a także przyjęcie warunków innych państw członkowskich.

Państwo musi zadeklarować chęć współpracy i zaakceptować unijne przepisy.
Przyjęcie nowych członków do Strefy to także problemy natury bezpieczeństwa i spodziewania się kolejnych fal imigrantów. Tak więc plany na przyszłość dla Strefy Schengen to nie tylko znoszenie kolejnych granic ale przede wszystkim wzmacnianie bezpieczeństwa obywateli krajów członkowskich.

Stworzenie obszaru wolności i jego rozszerzanie poprzez przyjmowanie nowych członków było, jest i będzie symbolem zaufania, jedności i solidarności wśród narodów europejskich.